Ik discussieer graag met de oudste dochter van mijn lief. We filosoferen over van alles en nog wat, maar meestal over diepmenselijke thema’s en de zin van het leven. Lea is 19. Een goedlachse meid die krachtig in het leven staat en volop van het leven geniet. Sommige van haar vrienden echter, hebben het moeilijk. Zonder in details te treden, vertelt ze af en toe over hun negatieve gedachten, de sombere gevoelens die hen bezwaren, en de worstelingen die ze hebben met zichzelf.

Overlaatst vroeg ze me: “Eve, heeft het eigenlijk wel zin als we als mens zo diep graven in onszelf? Ik zie zoveel van mijn vrienden lijden en zoeken, en ondertussen gaan er zoveel mooie momenten aan hen voorbij. Ik weet eigenlijk niet of ze daar wel beter van worden. Soms zitten ze na een tijdje precies nog meer vast!” Ik keek naar haar en glimlachte. “Een goeie vraag”, antwoordde ik, “maar ik denk dat er wel een betekenis is.”

Iedereen blij

Uiteindelijk kwamen we tot de conclusie dat één van de belangrijkste dingen in het leven is, dat je je goed kan voelen bij jezelf. Dat je leert om fijn bij jezelf te zijn. Om jezelf liefde en geborgenheid te schenken. Om momenten van geluk te ervaren en de schoonheid van het leven te zien, ook al dient die zich op heel verschillende manieren aan. Lea vindt het gemakkelijk om toegang te hebben tot zulke gevoelens. Ze is positief ingesteld, groeide op in een warm nest, heeft vele talenten kunnen ontwikkelen en is omringd door een hechte groep vrienden.

Ze is zich daar sterk van bewust en ze weet ook goed dat we niet allemaal evenveel geluk hebben. Ze zou gewoon het liefste willen dat iedereen rondom haar blij is en kan genieten van het leven. Zoals zij. “Iedereen wil dat ook wel”, zei ik haar, “maar voor vele mensen zijn er al heel wat obstakels in hun leven gepasseerd, waardoor ze zich (tijdelijk) niet meer goed voelen bij zichzelf. Voor hen begint er dan een nieuwe zoektocht. Een van opnieuw zelfliefde vinden.”

Liefde onderbroken

Als we geboren worden, dragen we alle wijsheid en tools die we nodig hebben om op pad te gaan in het leven, in ons. We zijn ongeschonden en kunnen beginnen aan het grote avontuur. Maar al snel wordt ons de ruimte ontnomen om ons vrij te ontwikkelen tot het unieke schepsel dat we zijn. School, gezin en cultuur kneden ons, zowel bewust als onbewust, tot jongens en meisjes die aan allerlei normen en voorwaarden moeten voldoen. Daarnaast zijn de mate van liefde die we kennen en het aantal tegenslagen die we ervaren cruciaal tijdens onze ontwikkeling. Een kind dat amper liefde heeft gekend, zal het moeilijk hebben om op latere leeftijd liefde te cultiveren voor zichzelf. Ikzelf heb wel liefde gekend, maar toen mijn moeder stierf op 2,5 jarige leeftijd, verloor ik even snel het vertrouwen erin. Van de ene dag op de andere werd de wereld een beangstigende en onveilige plek. Ook al ervoer ik dat niet bewust, het litteken was ontstaan. En een grote muur voltrok zich rond mijn hart.

Er zijn zovele gebeurtenissen doorheen een mensenleven die de natuurlijke, veilige en warme stroom van liefde (plots) onderbreken. Denk maar aan relatiebreuken, vriendschappen die op de klippen lopen, verlieservaringen, misbruik of geweld. Soms zijn die gebeurtenissen zo traumatiserend dat we niet anders kunnen dan ze heel diep wegsteken en ze voor vele jaren niet meer herinneren. Soms weten we er wel nog iets van maar voelen we er gewoon niks meer bij.

Al die jaren kunnen we onszelf geen liefde en veiligheid schenken. Ons hart werd geraakt, de verbinding verbroken. Tot er op een dag toevallig (of minder toevallig) terug herinneringen naar boven komen. Dan krijgen we plots de keuze om die moeilijke gebeurtenissen terug aan te kijken en een nieuwe plaats te geven in ons leven. Dat is het moment dat we beginnen te graven en willen begrijpen welke impact sommige zaken op ons gedrag en onze ontwikkeling hebben gehad.

“Is dat dan echt noodzakelijk om te doen?”, hoor ik Lea vragen. “Wel, mijn liefste Lea, ik geloof van wel. Er zijn natuurlijk heel wat mensen die door het leven gaan zonder te beginnen wroeten in zichzelf. Misschien zijn dat mensen zoals jij, die daar op dit moment niet echt een reden voor hebben, omdat zij zich veilig voelen en zichzelf liefde kunnen schenken. Maar soms zijn dat mensen die wel oude pijnen en kwetsuren meedragen, maar er niet naar willen kijken, uit angst, onmacht, weerstand enzovoort. Deze mensen voelen zich tot op een bepaalde hoogte ook ‘goed’. Maar in het diepste van hun ‘zijn’ knaagt er iets. En meestal proberen ze dat te negeren of in te vullen met allerlei afleidingen uit de buitenwereld. Alleen gaat dat knagend gevoel niet weg. Want er is maar één ding dat dat kan wegnemen: de liefde die ze er zelf aan geven.”

Onze muren slopen

Als we echt van onszelf willen houden, onvoorwaardelijk, zoals een moeder dat (soms) doet, dan kunnen we niet anders dan de weg naar ons hart (terug) vrij maken. Dan wordt het een ware opdracht om de muren die met de tijd rondom ons hart zijn gebouwd, terug te slopen. Steen voor steen. Die muren hadden destijds een belangrijke functie. Ze beschermden ons en hielpen ons te overleven en verder te ontwikkelen toen dat nodig was. Maar op een bepaald moment zijn we sterk genoeg om ze aan te kijken. En misschien doe je dat dan ook. Omdat je voelt dat je eigenlijk niks liever wil dan thuiskomen bij jezelf. En rust en zachtheid vinden.

De tocht die dan volgt, dwars doorheen de trauma’s en de kwetsuren die we hebben opgelopen, is lang en vermoeiend. Ook ik heb hem meerdere malen bewandeld. Maar met wat geluk vind je op de juiste momenten de steun die je nodig hebt om net dat stapje verder te zetten. Steun in je partner of in een goeie vriend, in een betrouwbare therapeut, in teksten die je leest of gemeenschappen waarin je terechtkomt. Het is belangrijk om alle emoties die binnenin je leven te begrijpen en te doorvoelen. Door ze te begrijpen, krijgen we er mentaal vat op. En door ze te doorvoelen, kunnen we ze opnieuw verwelkomen en dit keer wel laten bestaan. Er valt heel veel over te schrijven, maar uiteindelijk is ieders pad daarin heel persoonlijk Het belangrijkste is dat we terug contact leren maken met ons hart en de gekwetste delen in ons terug omarmen. Dan kan er terug liefde stromen.

Zo binnen, zo buiten

Als we geen toegang hebben tot ons hart, kunnen we onszelf niet vinden. En ook al is de weg ernaartoe geen makkie -wanneer hij met vele obstakels is bezaaid-, ik vind het nog steeds de mooiste tocht die er bestaat. Zelfliefde is de sleutel tot meer verbondenheid in de wereld. Wat we uitstralen naar buiten, begint vanbinnen. Als we zachter worden voor onszelf, worden we dat ook voor een ander. En als we onszelf liefde leren geven, zullen we het gemis ervan minder buiten onszelf moeten invullen.

En ja, het leven is druk en er is zoveel om van te proeven. Maar als we kunnen leven vanuit liefde, dan wordt het nog gemakkelijker om keuzes te maken en om voluit van alle ervaringen te genieten. Lieve Lea, ik wens het je toe dat je nooit diep moet wroeten. Maar als het leven je toch die uitdagingen zal brengen op je pad, weet dan dat de tocht betekenis heeft. En dat je altijd weer kan thuiskomen bij jezelf. Ook al was je de weg even kwijt. Zoals je dierbare vrienden.